Spis treści:
- Zapalenie rozcięgna podeszwowego / Ostroga piętowa
- Hallux Valgus / Paluch koślawy
- Patologie ścięgna Achillesa
- Konflikt rzepkowo – udowy
- Leczenie
1. Zapalenie rozcięgna podeszwowego / Ostroga piętowa
Rozcięgno podeszwowe w skrócie można opisać jako taśmę biegnącą od podstaw paliczków bliższych do kości piętowej. Jego zadaniem jest wspieranie łuku stopy i zapewnienie zarówno statycznej, jak i dynamicznej amortyzacji wstrząsów poprzez mechanizm windlass.
Mechanizm ten jest zaburzony przy nadmiernej pronacji stopy. Uwidacznia się podczas czynności jak chodzenie lub bieganie w momencie odrywania stopy od podłoża. W tej fazie, wyprost dużego palca pod wpływem ciężaru ciała powoduje napięcie rozcięgna podeszwowego, zbliżając kość piętową i przodostopie do siebie, a następnie podnosząc przyśrodkowy łuk podłużny. Dzięki temu dochodzi do re-supinacji stopy (ponowne uniesienie wewnętrznej krawędzi stopy) koniecznej do odbicia i usztywnienia stopy podczas fazy przeniesienia i przygotowanie jej na ponowny kontakt z podłożem. Nieskuteczny lub nieobecny mechanizm windlass utrudnia zatem zdolność stopy do wychodzenia z pozycji pronacji, zmniejszając siłę napędową stopy i prowadząc do bólu i dysfunkcji rozcięgna podeszwowego.
Najczęstszym objawem zapalenia rozcięgna podeszwowego oraz jego konsekwencji czyli ostrogi piętowej, jest ból pięty. Nasila się on przy pierwszych krokach po odpoczynku. Ból zwykle ustępuje po kilku minutach poruszania się, ale może powrócić podczas obciążeń. Ból odczuwany jest również podczas palpacji po wewnętrznej części guzowatości kości piętowej i przyśrodkowej stronie powięzi podeszwowej. W stanach ostrych ból występuje także w trakcie spoczynku.
2. Tendinopatie ścięgna Achillesa
Ścięgno Achillesa, jest największym i najsilniejszym ścięgnem w ciele ludzkim. Anatomicznie, ścięgno Achillesa rozpoczyna się w dolnej części łydki, gdzie włókna mięśnia brzuchatego łydki i mięśnia płaszczkowatego łączą się i formują wspólne ścięgno.
Ścięgno Achillesa przyczepia się do tylnej części kości piętowej i jest najsilniejszym zginaczem podeszwowym stopy. Ponadto, funkcja supinująca mięśni łydki (ruch przywiedzenia stopy, zgięcia ku dołowi i uniesienia palucha), sprawia, że ścięgno Achillesa podlega obciążeniom podczas czynności jak wspinanie się na palcach, podskoki lub bieganie. W sytuacji gdy w stopie występuje nadpronacja, ścięgno Achillesa ściągane jest do wewnątrz co prowadzi do powstania mikrourazów w przyśrodkowej części ścięgna inicjując reakcję zapalną.
Najczęściej ból nasila się podczas aktywności, zwłaszcza biegania pod górę lub wchodzenia po schodach. W badaniu palpacyjnym stwierdza się tkliwe pogrubienie ścięgna, a podczas zgięcia podeszwowego i grzbietowego może występować trzeszczenie. Pacjenci zwykle skarżą się na niezdolność do uprawiania sportu z powodu bólu tylnej części pięty i dolnej części łydki. Wystąpienie bólu często związane jest nagłym zwiększeniem intensywności treningów lub zmianą obuwia.
Nadmierna pronacja podczas obciążenia
3. Hallux valgus / Paluch koślawy
Paluch koślawy jest dość powszechną deformacją stopy i polega na odchyleniu palucha od środkowej osi ciała w stronę pozostałych palców
Paluch koślawy jest zazwyczaj schorzeniem nabytym, wynikającym z zniekształcenia pierwszego stawu śródstopno-paliczkowego. Zniekształcenie to spowodowane jest nadmierną ruchomością pierwszego promienia (I kości śródstopia i kości klinowatej) podczas fazy podporowej, gdy ciężar ciała spoczywa na jednej nodze oraz powadzi do ograniczenia ruchomości palucha utrudniając odbicie od podłoża. Hipermobilność pierwszego promienia i deformacja pierwszego stawu śródstopno-paliczkowego są wprost proporcjonalne do stopnia nadpronacji w stawie skokowym dolnym. Pierwsza kość śródstopia przyjmuje pozycję szpotawą w stosunku do reszty kości śródstopia oraz prowadzi do kompensacyjnego koślawego ułożenia palucha (zbliżenia do pozostałych palców).
Ograniczenie zgięcia dużego palca podczas odbicia
Paluch koślawy powoduje szereg zaburzeń biomechanicznych w wyższych partiach łańcucha kinematycznego prowadząc do przeciążeń w stawach kolanowych i biodrowych.
4. Konflikt rzepkowo – udowy
Konflikt rzepkowo-udowy nazywany również zespołem bólu rzepkowo-udowego jest najczęstszą przyczyną dolegliwości w przednim przedziale stawu kolanowego. Ból nasila się podczas wchodzenia i schodzenia ze schodów, może pojawić się trzeszczenie w stawie kolanowym, mimowolne zginanie się kolana (giving-way), obrzęk oraz uczucie zablokowania kolana. Jednym z czynników powodujących konflikt rzepkowo-udowy jest nadpronacja stopy.
Nadmierna pronacja i/lub płaskostopie powodują, że kończyna dolna obraca się do wewnątrz. Prowadzi to nieprawidłowego działania mięśnia czworogłowego na pozycje rzepki. Mięsień czworogłowy składa się z czterech części. Trzy z nich ciągną rzepkę nieco na zewnątrz, podczas gdy tylko jeden (obszerny przyśrodkowy) przeciwstawia się temu ruchowi. Konsekwencją tego jest boczne przemieszczenie rzepki w stosunku do kości udowej lub nadmierne uniesienie jej wewnętrznej krawędzi. W tej sytuacji, powierzchnia rzepki nie przylega równomiernie do kości udowej podczas obciążeń co powoduje tarcie jej pewnej powierzchni.
Nieleczony konflikt rzepkowo-udowy może spowodować zwyrodnienia w stawie kolanowym, biodrowym oraz prowadzić do zmian chondromalacyjnych rzepki.
5. Nadpronacja – jak leczyć?
Leczenie nadpronacji może pomóc złagodzić ból i zapobiec przyszłym urazom w obszarze kończyny dolnej. Istnieje kilka skutecznych opcji terapeutycznych takich jak:
- Indywidualne wkładki ortopedyczne. Indywidualne wkładki ortopedyczne wspierają przyśrodkowy łuk podłużny stopy, zapobiegając nadmiernemu zapadaniu się wewnętrznej części stopy.
- Ćwiczenia. Wzmacnianie mięśni wysklepiających łuk podłużny stopy jest istotnym elementem fizjoterapii. Należą do nich : mięsień piszczelowy tylny, strzałkowy długi, piszczelowy przedni oraz wszystkie mięśnie podeszwowej części stopy.
- Tapig medyczny (plastrowanie). Wykorzystanie sztywnych taśm korekcyjnych pomaga w prawidłowym ustawieniu stopy.
- Kontrola masy ciała poprzez dietę i ćwiczenia.
- Odpowiednie obuwie. Używanie obuwia dla pronatorów może przynieść dobre rezultaty.
Podsumowanie
Nadpronacja stopy jest częstym problemem, który prowadzi do szeregu schorzeń utrudniających codzienne funkcjonowanie, defektów estetycznych oraz trudnościach w dopasowaniu obuwia. Fizjoterapia w tym przypadku, poprzedzona jest dokładną analizą postawy kończyny dolnej, badaniem wydolności mięśniowej i ruchomości poszczególnych stawów. Istotną rolę w leczeniu odgrywa regularność ćwiczeń oraz zapobieganie pogłębianiu się wady.
Active-Fizjo Fizjoterapia i Terapia Manualna | Bike Fitting 3D
